Wady postawy wprawdzie nie powodują zagrożenia życia, ale są przyczyną długotrwałych dolegliwości i znacznego dyskomfortu.

Wady postawy znajdują się na czele listy chorób cywilizacyjnych. Bagatelizowanie zaburzeń postawy u dzieci w przyszłości może przynieść różnorodne powikłania chorobowe. W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost występowania wad postawy u dzieci. Statystyki są alarmujące – ponad 80 procent dzieci ma płaskostopie, koślawe kolana i krzywy kręgosłup. Główną przyczyną tego stanu rzeczy należy upatrywać w zmianie naszego trybu życia – z aktywnego ruchowo na tzw. edenteryjny (siedzący). Nasze dzieci od kilku do kilkunastu godzin dziennie przebywają w pozycji siedzącej. Siedzą w szkole, podczas odrabiania lekcji i zajęć dodatkowych, a kiedy uwolnią się już od obowiązków najchętniej „odpoczywają” również w pozycji siedzącej – czytają, oglądają TV, grają na komputerze.

Wady postawy mogą powodować zaburzenia w budowie i czynnościach wielu narządów i układów organizmu człowieka. Pogłębienie przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, może pogarszać wentylację płuc i utrudniać dopływ krwi do mózgu. Kręgosłup prosty na skutek zbyt słabej amortyzacji może powodować mikrourazy głowy podczas chodzenia czy skakania. Skoliozy pogarszają wentylację płuc, powodują bóle międzyżebrowe, utrudniają pracę serca i wielu dużych naczyń krwionośnych. Płaskostopie i koślawe lub szpotawe kolana utrudniają długotrwałe stanie i chodzenie. Ogólnie wady postawy pogarszają warunki statyki ciała, powodują zwiększenie zużycia energii, poczucie znużenia i nerwowość.

Rodzaje wad

Wyróżniamy następujące wady postawy:

1. Wady kręgosłupa:
   
   - w płaszczyźnie strzałkowej: plecy okrągłe, plecy płaskie, plecy wklęsłe, plecy okrągło-wklęsłe
   
   - w płaszczyźnie czołowej: boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza)
2. Wady klatki piersiowej:
   
   - klatka piersiowa lejkowata
   
   - klatka piersiowa kurza
3. Wady kończyn dolnych:
   
   - wady kolan: kolana koślawe i kolana szpotawe
   
   - wady stóp: stopa płaska (płaskostopie), stopa płasko-koślawa, stopa szpotawa i stopa wydrążona

WADY KRĘGOSŁUPA

PLECY OKRĄGŁE.

Plecy okrągłe to nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej. Nadmierne wygięcie kręgosłupa w odcinku piersiowym skompensowane jest w odcinku szyjnym zwiększoną lordozą szyjną i pochyleniem głowy do przodu.

W wyglądzie dziecka z plecami okrągłymi obserwuje się:

- wysunięcie do przodu głowy i barków,

- odstające łopatki,

- zapadniętą lub spłaszczoną klatkę piersiową (bardzo często funkcja oddechowa klatki piersiowej jest upośledzona),

- osłabienie mięśni grzbietu i przykurcz mięśni klatki piersiowej.

Najczęstszą przyczyną tej wady jest dystonia mięśniowa (zaburzenie równowagi napięć mięśniowych mięśni grzbietu). Przyczyną może być także słaby wzrok, chęć ukrycia przez dorastające dziewczynki rozwijających się piersi (kifoza „wstydliwych”), nadmierny, w stosunku do rówieśników, wzrost. Plecy okrągłe mogą też powstawać w następstwie takich chorób jak: krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba Scheuermanna.

 

 

PLECY PŁASKIE.

Wada ta charakteryzuje się spłaszczeniem lub brakiem fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. W badaniu nie stwierdza się natomiast ograniczenia ruchomości w poszczególnych odcinkach kręgosłupa. U osób z wadą o typie pleców płaskich klatka piersiowa jest płaska, jej ruchomość i pojemność są ograniczone, barki opadnięte. Zmniejszenie fizjologicznych wygięć kręgosłupa powoduje wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej kręgosłupa, sprzyja powstawaniu zmian przeciążeniowych i zwyrodnieniowych kręgosłupa, dlatego ludzie z tą wadą często uskarżają się na bóle głowy.

W wyglądzie dziecka z plecami okrągłymi obserwuje się:

- sylwetkę wątłą,

- układ mięśniowy słabo ukształtowany,

- barki obniżone i wysunięte do przodu

- spłaszczoną klatkę piersiową

 

PLECY WKLĘSŁE.

Istota tej wady polega na zwiększonym przodowy gięciu kręgosłupa w odcinku lędźwiowym (pogłębieniu lordozy lędźwiowej). Przyczyną jest najczęściej dystonia mięśniowa mięśni grzbietu, brzucha, pośladków i kończyn dolnych. Osoby z tą wadą postawy często uskarżają się na dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo – krzyżowej kręgosłupa.

W wyglądzie dziecka z plecami okrągłymi obserwuje się:

- silnie zaznaczony odcinek lędźwiowy kręgosłupa,

- uwypuklenie pośladków,

- wypięty brzuch,

- zwiększenie przodopochylenia miednicy,

- klatka piersiowa i piersiowy odcinek kręgosłupa mogą być nieco spłaszczone lub pozostawać w normie.

 

PLECY OKRĄGŁO-WKLĘSŁE.

Zarówno kifoza piersiowa, jak i lordoza lędźwiowa są nadmiernie powiększone, głowa, barki i brzuch silnie wysunięte do przodu. Osłabieniu ulegają mięśnie grzbietu w odcinku piersiowym, mięśnie pośladkowe i brzucha. Przykurczone są mięśnie klatki piersiowej i mięśnie grzbietu – odcinka lędźwiowego.

 

SKOLIOZA

Boczne skrzywienie kręgosłupa jest wadą postawy polegającą na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego (w całości lub jego odcinkach).

Odchylenie to występuje w płaszczyznach:

- czołowej – kręgosłup wygina się w bok: w prawo lub w lewo,

- strzałkowej – pogłębia się wgięcie kyfotyczne lub lordotyczne,

- poprzecznej – następuje rotacja (obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu.

Skoliozę uważa się za wadę ogólnoustrojową, gdyż pociąga za sobą wtórne zmiany w układzie narządu ruchu, układzie oddechowo-krążeniowym i w różnych narządach wewnętrznych oraz pogorszenie sprawności i wydolności fizycznej. Gimnastyka korekcyjna zajmuje się tylko mniej zaawansowanymi postaciami skoliozy (postawy skoliotyczne i skoliozy i stopnia). Bardziej zaawansowane przypadki wymagają postępowania rehabilitacyjnego, a nawet operacyjnego.

W wyglądzie dziecka z plecami okrągłymi obserwuje się:

- nierówno ustawione barki,

- odstające łopatki,

- brak symetrii talii,

- krzywo przebiegającą linię kręgosłupa,

- nierówno ustawione biodra.

Nieleczona skolioza może prowadzić do:

- zniekształcenia klatki piersiowej,

- uciskania narządów wewnętrznych (serce i płuca), prowadząc do upośledzenia wydolności krążenia i oddychania,

- zmniejszonej sprawności fizycznej,

- duszności,

- kompleksu psychicznego, spowodowanego obecnością garbu żebrowego.

 

WADY KLATKI PIERSIOWEJ

KLATKA PIERSIOWA LEJKOWATA (tzw. szewska).

Charakterystyczną cechą tej wady jest lejkowate zapadnięcie dolnej części mostka i przylegających do niego żeber. Przyczyną jest wrodzone zaburzenie rozwoju przepony lub nieprawidłowy rozwój chrząstek żebrowych. Osoby z tym schorzeniem mają upośledzony mechanizm oddychania i zaburzenia ze strony układu krążenia, są apatyczne, zmęczone i chorowite.

KLATKA PIERSIOWA KURZA

Charakterystyczny dla tej wady jest zniekształcony, silnie wysunięty do przodu mostek tworzący uwypuklenie w kształcie dziobu łodzi. Wada ta, podobnie jak klatka piersiowa lejkowata, silnie zaburza wydolność układu oddechowego i krążenia.

 

WADY KOŃCZYN DOLNYCH

KOLANA KOŚLAWE

W tej wadzie kolana skierowane są do wewnątrz, oś podudzia tworzy z osią uda kąt rozwarty na zewnątrz, podudzie jest nadmiernie oddalone od osi środkowej ciała. Gdy dziecko stoi na baczność, kolana opierają się o siebie, a między kostkami stóp jest spora przerwa. Jeśli nie przekracza ona czterech centymetrów, nie trzeba się martwić, bo taka koślawość mija najczęściej, zanim dziecko skończy 10 lat (u dziewczynek szybciej). Gdy jednak wada ta się pogłębia, wskazana jest wizyta u ortopedy oraz odpowiednia gimnastyka. Przyczyną tej wady może być: krzywica, nadwaga, zmuszanie dziecka do zbyt wczesnego wstawania i chodzenia, częste siadanie w tzw. siadzie „W”.

KOLANA SZPOTAWE

W tej wadzie oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Gdy dziecko stoi prosto, ze złączonymi stopami, między kolanami tworzy mu się szczelina w kształcie litery O. Często też palce stóp skierowane są do wewnątrz. Wada ta zazwyczaj sama zanika, gdy dziecko kończy dwa lata. Jeżeli jednak maluch ze szpotawymi kolankami jest otyły lub zaczął chodzić przed ukończeniem roku, wtedy pomocne będzie odpowiednie leczenie i gimnastyka.

 

WADY STÓP

Stopa swoją budową i funkcją przystosowana jest do dźwigania i elastycznego przenoszenia ciężaru ciała w czasie chodu, do amortyzowania wstrząsów powstających w czasie poruszania się. Zdrowe stopy są ważnym elementem zdrowia całego organizmu. Stopy chore, zniekształcone utrudniają poruszanie się, sprawiają ból i powodują zmęczenie.

STOPA PŁASKA (płaskostopie czynnościowe).

Płaskostopie jest jedną z bardziej powszechnych dolegliwości stóp. Stopa ma niski lub obniżający się łuk podłużny, który jest wynikiem niewydolności układu mięśniowo-wiązadłowego. W młodszym wieku szkolnym nie musi dostarczać bodźców bólowych, jednak zaniedbanie i brak korektywy może nieść odległe, negatywne skutki. Jeśli utrzymuje się długo, może prowadzić do zniekształceń, bolesności oraz zaburzenia funkcji stóp. Warto pamiętać, u małego dziecka występuje tzw. Płaskostopie pozorne, wynikające z nieodpowiednio wykształconych mięśni, które znika, gdy skończy ono cztery lata.

STOPA PŁASKO-KOŚLAWA.

Jest to wada złożona, wynikająca z przeciążenia stopy oraz niewydolności jej układu mięśniowo-więzadłowego. Charakterystyczną cechą tej wady oprócz spłaszczenia wysklepienia stopy jest skręcenie pięty na zewnątrz. Pięta opiera się na podłożu brzegiem przyśrodkowym. Dziecko zdziera obcasy butów po stronie wewnętrznej.

STOPA SZPOTAWA.

Pięta jest skręcona do wewnątrz i opiera się na krawędzi zewnętrznej o podłoże.

STOPA WYDRĄŻONA.

Cechą charakterystyczną tej wady jest nadmierne wydrążenie stopy między śródstopiem a piętą i skróceniem tego odcinka. Jest to tzw. wysokie podbicie. Poszczególne wady postawy wykazują zazwyczaj tendencje do nasilania się z czasem, bardzo ważne jest więc wczesne ich wykrywanie i leczenie. Polega ono przede wszystkim na wyeliminowaniu czynników sprzyjających rozwojowi wady i stosowaniu systematycznej gimnastyki korekcyjnej, wzmacniającej układ mięśniowy. Niekiedy konieczne jest także leczenie operacyjne.

 

Źródło: Artykuł był opublikowany w dwumiesięczniku „Przyjaciel” nr2(9).